Wist U Dat 2 – De Pakken van de Aldi

Vele cursisten horen mij regelmatig afgeven op de “pakken van de Aldi”. Daarmee bedoel ik uiteraard niet de Duitse voordeelconfectie die in sommige grotere filialen te krijgen is, maar de alom vertegenwoordigde literpakken “Liebfraumilch” en andere vloeistoffen die onder de noemer “wijn uit de EU” in karton worden geperst.

Mocht u het lekker vinden: laat u zich door mijn mening vooral niet weerhouden. Maar sta mij dan toe, om uit te leggen waarom je juist van dít spul de volgende dag zo’n hoofdpijn krijgt: het is een ragfijn samenspel van zwavel en acetaldehyde.

Onlangs las ik in de Perswijn een zeer informatief artikel over het gebruik van zwavel in de wijnindustrie. Opvallend was het verweer van de auteur (Lars Daniëls), dat zwavel niet zorgt voor de hoofdpijn die je (meestal de volgende ochtend) krijgt van het consumeren van een paar glazen wijn met een hoog zwavelgehalte. Dat bevreemdde me een beetje, want in mijn geheugen stonden nog pijnlijke herinneringen en een soort onlosmakelijk verband tussen goedkope Duitse wijn en pittige katers. Want laten we even het eerste verband leggen tussen de pakken van de Aldi en zwavel: deze wijnen worden kunstmatig ‘zoet’ gehouden door de gisting te stoppen met zwavel… redelijk véél zwavel. Dit houdt de wijn rond de 8,5% alcohol en ‘conserveert’ zo ruim 70 gram restsuikers. Maar zoals de auteur betoogde: in heel veel voedingsmiddelen zit aanzienlijk méér zwavel dan er maximaal in wijn mag voorkomen.

Wat is dan toch de vreemde relatie tussen ‘pakwijn’ en katers? Nou, niet het zwavel zelf, maar het tussenproduct van de alcoholische vergisting van suikers: acetaldehyde, onder chemici ook wel bekend als ethanal. Dit stofje is ook erg bekend onder voedingsdeskundigen, die je zullen uitleggen, dat de meeste katers worden veroorzaakt door een hoog gehalte aan ethanal in het het bloed, dat wordt veroorzaakt door de (onvolledige) afbraak van alcohol in het lichaam (en trouwens ook door uitdrogingseffecten als gevolg van vochtafdrijvende hormonen, maar dan moet wel je het hele pak nuttigen voordat dit effect echt gaat tellen). Hoe e.e.a. precies werkt, en waar het fout gaat, bespreek ik hieronder. Maar even terug naar de vorming van de ‘pakwijn: bij de omzetting van glucose (druivensuiker) naar ethanol (alcohol) ontstaat tijdelijk ethanal als tussenstap. Als je de vergisting stop door toevoeging van zwavel (waardoor het gist inactief wordt), dan wordt het tussenproduct ethanal niet meer omgezet en bindt zich aan het zwavel. Het kenmerkende van wijnen die op deze manier zijn behandeld, is een smaak van overrijpe gebutste appeltjes. Die smaak valt doorgaans niet heel erg op in de pakken Liebfraumilch, waarin van zichzelf al een oxidatieve appelsmaak aanwezig is, omdat hierin veelal machinaal geoogste (en dus op voorhand al licht geoxideerde) Riesling wordt verwerkt.
Maar daarmee zijn we er nog niet. In het pak is dus een tamelijk hoge concentratie aan ethanal en zwavel aanwezig, samen met alcohol. Als wij hier enkele glazen van drinken, dan gebeurt het volgende: de lever maakt een enzym (alcoholdehydrogenase) aan, dat alcohol ‘oxideert’ (eigenlijk: dehydrogeneert, oftewel een waterstofatoompje afsnoept) om er energie uit te halen. Dat gebeurt in een aantal stappen, waarbij uiteinde een zuur (perzuur) ontstaat. De eerste stap van de dehydrogenatie van alcohol is echter… jawel: ethanal. Daar is ‘ie weer! Als er nu in het spijsverteringsstelsel redelijk veel zwavel aanwezig is (en dat is er in de Liebfraumilch), dan bindt dit de ethanal aan zich, waardoor het niet verder afgebroken wordt en dus ‘op de rug van het zwavel’ verder het systeem in gaat. Dus niet alleen hebben we al een aardig dosis ethanal tot ons genomen uit het pak zelf, maar er komt nog een leuke dosis bij door de oxidatie van alcohol in een zwavelrijke omgeving. Uiteindelijk vindt het ethanal via de darmen zich een weg naar ons bloed, waarop onze hersenen op deze tamelijk toxische (en zelfs carcinogene) stof reageren met een pittige pijnprikkel.

Dus nogmaals: als u het lekker vindt, laat het dan om mijnentwil niet staan, maar verzint eer gij begint aan een pakje Liebfraumilch “aus der Länder der EU”: je belast je systeem met een leuke dosis ethanal / acetaldehyde, die een uitstekende basis vormt voor een kater.

PS: het is echt niet alleen de Aldi waar deze ‘zelfkwellers’ worden verkocht hoor; ik kwam vrij recent vergelijkbare exemplaren tegen bij de Lidl, Jumbo en nog een paar andere supermarktketens…