Wijngebied Bourgogne
Bourgogne
Algemeen
De wijnbouw in de Bourgogne stamt uit de 6e eeuw na Christus. Hoewel de Romeinen al in 150 na Christus er wijn verbouwden, is de druiventeelt er na de val het Rijk verwoest en zijn het uiteindelijk de geestelijken (monniken) geweest die vanaf de 6e eeuw er weer wijn zijn gaan maken. En bepaald niet onverdienstelijk. Door de eeuwen heen genoten Bourgognewijnen grote naam en faam en waren het lievelingetje van menig Europees vorstenhuis.
De hoge mate van versnippering van wijngaarden in de streek is te danken aan Napoleon, die de grote terroirs van de geestelijken confisqueerde en verdeelde onder het volk. Door de Code Napoléon (Erfrecht-wet) bleven de wijngaarden tot op de dag van vandaag versnipperd en dus in handen van vele eigenaren die elk een hoekje bezitten.
De tamelijke complexe classificatiestructuur van de Bourgogne, met vaak lange appelatienamen en vele specifieke aanduidingen (Climats, Grand Cru’s, V.S.R., Sous-Régionales, Communales, Premiers Crus etc) stamt uit 1937.
Geografisch gezien licht de Bourgogne ruwweg tussen de steden Dijon en Lyon langs de rivier de Saône, plus een klein gebied in het noordenwesten: Chablis. Het Bourgogne-gebied heeft een landklimaat, dus droge zomers en koude winters. Omdat er in het voorjaar veel nachtvorst kan voorkomen in de Chablis, plaats men kacheltjes in de wijn gaard om de vorst tegen te gaan. Nachtvorst is schadelijk voor de ontwikkeling van nieuwe bloesems en dus de bloei van de druivenstok.
De vijf subgebieden van de Bourgogne zijn (van noord naar Zuid):
1. Chablis
2. Côte d’Or (Côte de Nuits en Côte de Baune)
3. Chalonnais
4. Mâconnais
5. Beaujolais
Gebruikte druivenrassen
De belangrijkste druivenrassen in de Bourgogne zijn de Pinot Noir voor de rode wijn en de Chardonnay voor de witte. Als tweede witte druif komt de Aligoté druif voor, die vaak als mengdruif wordt gebruikt. In de Beaujolais wordt vrijwel uitsluitend de blauwe Gamay Noir à Jus Blanc gebruikt, voor de typische Beaujolais-wijnen. In sommige gebieden komt men nog een klein beetje Pinot Blanc en Pinot Gris tegen, die uitsluitend wordt geteeld om bij te mengen in de witte wijnen.
Appellaties
Het complexe classificatiesysteem van de appellaties van de Bourgogne bestaat sinds 1937 en kent de volgende 5 niveau’s:
- Generieke appelaties (Appellations Génériques, zoals AOC Bourgogne Passe-Tout-Grains). Deze appelaties kunnen worden gevoerd door wijnen uit het gehele Bourgogne-gebied.
- Streek-appellaties (Appellations Sous-Régionales, zoals AOC Côtes de Beaune). Deze appellaties mogen worden gebruikt door wijnen uit de specifieke sub-gebieden.
- Gemeente-appellaties (Appellations Communales of Villages, zoals AOC Pommard). Wijnen uit één specifieke gemeente mogen een appellation communale of appellation village dragen.
- Wijngaard-appelaties (Appellations de Climats, zoals Chambolle-Musigny Clos Des Amoureuses Appellation Contrôlée). Waneer een wijn uit één wijngaard komt, dan mag men de wijgaardnaam in de appellatienaam hanteren. Dit komt nog wel eens voor, wanneer een wijngaard in twee verschillende communes ligt, maar ook als men de speciale kwaliteit van een wijngaard wil benadrukken.
- Premier Crus en Grand Crus. De predikaten “Premier Cru” en “Grand Cru” mogen bij een klein aantal wijngaarden aan de AOC-naam worden toegevoegd; dit is een extra kwaliteitskenmerk, waarbij Grand Cru de hoogste onderscheiding is.
Omdat de predikaten “Premier Cru” en “Grand Cru” aan de namen van de appellaties worden toegevoegd, wordt de benaming bepaald niet korter, maar wel statiger: “Beaune Montee Rouge Appellation Beaune Premier Cru Contrôlée” of “Clos de Tart Grand Cru Appellation Morey Saint-Denis Controlée.”
In de Bourgogne komen – mede door de (mogelijke) plaatsing van het subgebied, de wijngaard- en gemeentenamen alsmede de Cru-predikaten binnen de appellatie-naam – de meest ingewikkelde combinaties qua naamgeving voor, waarbij het soms sterk de vraag is, of dit nog zin heeft. Zeker omdat het hebben van een dure naam (en vaak evenredig hoge prijs) niet eens een garantie is voor kwaliteit. De kwaliteit van de wijn zelf is nog altijd sterk afhankelijk van de kwaliteit van de wijnmaker en dat staat los van de naam die de wijn(gaard) – verdeeld over meerdere eigenaren/producenten – mag dragen.
Chablis
De Chablis produceert hoofdzakelijk witte wijn van Chardonnay. De Chablis kent een Grand Cru- en een Permier Cru-klassificatie.
De 7 grand crus zijn:
1. Blanchot
2. Vaudésir
3. Les Clos
4. Grenouilles
5. Valmur
6. Preuses
7. Bougros
Naast de 7 grand crus en 17 premier crus bestaan ook de appelations Chablis en Petit Chablis. Allen zijn witte wijnen. De enige rode wijn uit de streek is de Irancy. Deze draagt niet de naam Chablis (alleen voor wit) maar de AOC Bourgogne Irancy
Côte d’Or
De Côte d’Or is de belangrijkste producent van de Bourgogne en valt uiteen in twee subgebieden: Côte de Nuits, rondom de plaats Nuit-Saint-George en Côte de Beaune, rondom de stad Beaune. In de onderstaande tabel zijn de appellations van de beide gebieden weergegeven.
| Côte de Nuits | Côte de Beaune |
| Chambolle-Mussigny | Aloxe-Corton |
| Côte de Nuits villages | Auxey-Duresses |
| Fixin | Beaune |
| Flagey-Echézaux | Chassagne-Montrachet |
| Gevrey Chambertin | Cheilly |
| Hautes-Côtes de Nuits | Chorey-les-Beaunes |
| Marsannay-la-Côte | Côte de Beaune-Villages |
| Morey-Saint-Denis | Dezize |
| Nuits-Saint-George | Hautes-Côtes de Beaune |
| Vosne-Romanée | Ladoix-Serrigny |
| Vougeot | Meursault |
| Monthélie | |
| Pernand-Vergelesses | |
| Pommard | |
| Puligny-Montrachet | |
| Saint-Aubin | |
| Saint-Romain | |
| Sampigny-les-Maranges | |
| Santenay | |
| Savigny-les-Beaunes | |
| Volnay |
Côte Chalonnaise (Région de Mercurey)
In deze regio wordt voor tweederde rode wijn gemaakt en voor eenderde witte. Het gebied ligt geografisch gezien tussen de steden Chagny en Sennecey-le-Grand en concentreert zich rondom de stand Chalon-sur-Saône. Er zijn 6 AOC’s in dit gebied, waarvan 5 communale:
1. Bourgogne Côte Chalonnais
2. Rully
3. Mercurey
4. Givry
5. Montagny
6. Bouzeron / Bourgogne Aligoté de Bouzeron
Mâconnais
De Mâconnais is het grootste gebied binnen de Bourgogne, niet qua productie maar qua oppervlak. De Mâconnais ligt al aardig zuidelijk en heeft daarom een milder klimaat. De Pinot Noir-druif wordt hier veel minder gebruikt. Met name de Gamay Noir is hier aangeplant, die een lichte wijn oplevert. De Chardonnay doet het in dit gebied zeer goed, vooral in de dorpjes Pouilly en Fuissé, waar de grootse AOC Pouilly-Fuissé vandaan komt.
De appellaties in de Mâconnais kennen een eigen hiërarchie:
- De generieke appellaties: AOC Mâcon, AOC Mâcon Supérieur en AOC Mâcon Villages.
- De communale appellaties:
– Pouilly-Fuissé
– Pouilly-Vinzelles
– Pouilly-Loché
– Sain-Véran
Bij Pouilly-Fuissé kan het voorkomen, dat men de naam van de wijngaard toevoegt aan de appellatie-naam. Overigens komt de wijn onder de AOC Pouilly-Fuissé uit 5 dorpen: Pouilly, Fuissé, Solutré, Chaintré en Vergisson.
Beaujolais
Qua volume produceert de Beaujolais de meeste wijn van de Bourgogne, met een productie van bijna 100 miljoen liter wijn per jaar, bijna allemaal rood.
In dit gebied viert de Gamay Noir-druif hoogtij. Dankzij een typische vergistingsmethode haalt men het maximum aan kleur en smaakstoffen uit deze druiven. Het betreft de Maçeration Carbonique, waarbij de druiven onder een deken van koolzuurgas eerst ‘verstikken’, waardoor er in de druif een chemisch proces optreedt, dat alle kleur- en smaakstoffen doet oplossen. De kleur- en smaakstoffen komen in de most terecht; de tannines komen echter niet mee.
Met dit proces wordt ook in zeer korte tijd de Beaujolais Primeur gemaakt, die al een paar maanden na de oogst (derde donderdag van november) op de markt komen.
De Beaujolais Primeur heeft de streek wereldwijde bekendheid bezorgd, maar ook een reputatie van ‘lichte wijn waar je hoofdpijn van krijgt’. En dat geldt zeker niet voor de 10 dorpen die in dit gebied kwaliteitswijn maken, met een eigen AOC-classificatie, de zgn. Crus de Beaujolais:
1. Brouilly
2. Côte de Brouilly
3. Morgon
4. Chiroubles
5. Régnié
6. Fleurie
7. Saint-Amour
8. Juliénas
9. Chénas
10. Moulin-à-Vent
Naast deze Crus de Beaujolais komen ook nog de volgende AOC’s uit de Beaujolais:
- AC Beaujolais; generieke appellation
- AC Beaujolais Supérieure; zelfde als de generieke AOC, maar dan 1% meer alcohol
- AC Beaujolais-Villages; appellatie voor 39 gemeenten die de betere wijnen maken, maar minder dan de crus.
